mezedaki: 16 kilometrów stąd / 16 χιλιόμετρα από 'δώ

Dodona (Δωδώνη). Pierwsze trzy skojarzenia (kolejność przypadkowa):

Η Δωδώνη - τι σκεφτόμαστε; Οι πρώτες τρεις προτάσεις:

1. Mleczarnia z siedzibą na przedmieściach Janen, założona przez Rolniczy Bank Grecki (oj tak, bank ATE miał ogromny wpływ na rozwój mleczarstwa na terenach Północnej Grecji!) i sześć lokalnych spółdzielni mleczarskich 17 kwietnia 1963 roku [kilkanaście km na północ od miasta]- strona tu,

1. Η Αγροτική Βιομηχανία Γάλακτος Ηπείρου ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε. που ιδρύθηκε στις 17-4-1963 από την ΑΤΕ και τις 6 Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών της Ηπείρου [περίπου 15 χλμ προς το βορρά] - η ιστοσελίδα,

2. Producent lodów (udzielający również franczyzy na prowadzenie kawiarnio-cukierni) z siedzibą w Atenach, a właściwie na jej przedmieściach, w stronę Rafiny, administracja przy ulicy Dodony (!) [około 500 km stąd]. Nazwa wg legendy związana jest z pochodzeniem założycieli - strona tu,

2. Παγωτά Δωδώνη ΑΒΕΕ [περίπου 500 χλμ από 'δώ], το όνομα της επιχείρησης συνδέεται με την καταγωγή των ιδρυτών - η ιστοσελίδα,

3. Najstarsza wedle tradycji wyrocznia starożytnej Grecji, położona u podnóża masywu Tomaros. Jej teren był świętym okręgiem Zeusa i jego szanownej "miejscowej" małżonki Diony (tzn. za dawnych, dawnych czasów Epoki Żelaza czczono tam najprawdopodobniej Boginię Ziemię, dopiero od Sellosów sprawy nieco się pokomplikowały). Następnie kultem otoczono tu również córki wspomnianej pary - Afrodytę i Temidę. Wyrocznie udzielalne przez Zeusa odczytywano na podstawie szumu Świętego Dębu (jakiego dokładnie gatunku, trudno powiedzieć), odgłosów ptaków lub brzęków chyboczących się spiżowych naczyń. Zabudowa terenu, w porównaniu z innymi znaczącymi wyroczniami Grecji (Delos, Olimpia, Delfy), była właściwie minimalna. Dopiero za panowania króla Pyrrusa (TEGO Pyrrusa, z pierwszej połowy III w. p.n.e., przez którego Maleventum przemianowano na Beneventum ;)) ośrodek ten rozrósł się znacznie, wybudowano świątynie, teatr (z pewnością pojemniejszy niż ten w Epidawros) budynki administracyjne i stadion. Kilka najazdów przez kolejne wieki zmniejszyło skutecznie znaczenie Dodony, za czasów rzymskich na przykład teatr spełniał funkcję areny. Cesarz Teodozjusz I, dobijając ostatecznie działalność pogańskich ośrodków kultu pod koniec IV w. n.e., dobił także i Dodonę - Święty Dąb ścięto. [16 km na południowy zachód od kampusu uniwersytetu w Janenach] strona tu :)

3. Το παλαιότερο ελληνικό μαντείο, το οποίο βρίσκεται στους πρόποδες του όρους Τόμαρος - η ιστοσελίδα με όλες τις χυμώδεις λεπτομέρειες ;)

Dla poszukujących troszkę więcej "naszego": do odkrycia u Dodony dla archeologów roku przyczynił się w 1872 roku polski inżynier i działacz niepodległościowy, Zygmunt Mineyko [dziadek Andreasa Papandreu]. Kiedy Grecy, za przyzwoleniem władz tureckich (tutejsze tereny wyzwolono dopiero po II wojnie bałkańskiej, w 1913 roku), zaczęli wykopaliska w Dodonie, Mineyko został współpracownikiem greckiego koordynatora, Konstantyna Karapanosa. Historia przytoczona przez Muzeum Archeologiczne w Janenach (które wystawia znaleziska z Dodony) mówi także, że w wyniku nieporozumienia między obu panami Mineyko sprzedał za granicę (do Luwru) sporą część znalezisk, a resztę przekazał niejakiemu "pruskiemu hrabiemu Potockiemu" (który następnie, już na początku XX wieku, sprzedał je muzeum w Berlinie)...
Od jednej z Białorusinek dowiedzieliśmy się, że Mineyko był Białorusinem (urodził się w miejscowości Bałwaniszki, leżącej dziś właśnie na terenie Białorusi). Dziś Spiros poinformował nas, że był on raczej Rumunem (?). Ech, legendy, legendy ;)

Και όσον αφορά τα πολωνικά στοιχεία: στην ανακάλυψη του ιερού χώρου της Δωδώνης έχει εισβάλει σημαντικά ο Πολωνός μηχανικός και αγωνιστής για την ελευθερία (πήρε μέρος στην επανάσταση του 1863), ο Zygmunt Mineyko [ο παππούς του Ανδρέα Παπανδρέου]. Όταν οι Έλληνες με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Καραπάνο ξεκίνησαν τις ανασκαφές στον τόπο, ο Mineyko έγινε συνεργάτης τους. Όπως μας διηγεί το Αρχαιολογικό Μουσείο των Ιωαννίνων εδώ, η διαφωνία μεταξύ των δύο κυρίων έγινε αιτία σοβαρών ζημιών για τον χώρο...

Teatr w Dodonie dziś / Το θέατρο της Δωδώνης σήμερα